NVC, czyli porozumienie bez przemocy nazywane jest również empatyczną komunikacją, komunikacją konstruktywną lub językiem serca. Takie nazewnictwo wynika właśnie z tego, że osoby realizujące NVC starają się nawiązać ze sobą kontakt oparty nie na konflikcie, ale na zrozumieniu i szacunku. Przewaga rozwojowa i intelektualna dorosłego opiekuna nad małym dzieckiem jest oczywista, jednakże nie oznacza ona, że dorosły powinien traktować ją jako powód do traktowania dziecka z góry i nie uważania go za równorzędnego partnera w rozmowie [1, 2, 3].

DSC_5569

NVC: co to jest?

Porozumienie bez przemocy zakłada, że potrzeby osób, które komunikują się ze sobą, powinny zostać zaspokojone w pokojowy sposób. Dzięki temu kontakt z dzieckiem cechuje się wysoką jakością i sprzyja budowaniu więzi. Stosowanie NVC w komunikacji z maluchem jest proste, jednak wymaga pewnej praktyki i posiadania pewnych podstaw teoretycznych. Twórcza metody – Marshall Rosenberg założył, że aby poprawnie realizować konstruktywna komunikację należy posługiwać się metodą 4 kroków. Po pierwsze, należy odnieść się do faktów, do obserwacji związanych z danym wydarzeniem. Po drugie, dąży się do wyrażenia uczuć osób uczestniczących w komunikacji. Po trzecie, ważne jest wyrażenie swoich potrzeb. Czwartym, ostatnim krokiem stosowanym w porozumieniu bez przemocy jest formułowanie jasnej, konstruktywnej prośby [1, 2, 3].
Bardzo istotnym aspektem stosowania NVC jest uwzględnienie potrzeb obu stron komunikacji. Warto podkreślić, że choć dziecko jest pełnoprawnym uczestnikiem komunikacji, to zadaniem dorosłego jest moderowanie rozmowy w taki sposób, by spełniała ona założenia porozumienia bez przemocy. Dzieci, praktykując z opiekunami stosowanie tej metody, same również się jej uczą. W wielu przypadkach rodzic lub opiekun nie reprezentuje ani odbiorcy, ani nadawcy komunikatu, ale raczej moderuje kontakt pomiędzy dziećmi.

Wyobraźmy sobie sytuację, w której dwoje dzieci przybiega do nas z płaczem i pretensjami. Są wyraźnie skonfliktowane, a jedno z nich (załóżmy, że będzie to dziewczynka) donosi, że kolega ścisnął ją mocno za rękę. Chłopiec z kolei zaprzecza temu. W takiej sytuacji rola opiekuna mogłaby sprowadzać się do sędziego, który rozsądza winę i wymierza sprawiedliwość i często w klasycznie rozumianym postępowaniu wychowawczym tak właśnie by się stało. Chłopiec najprawdopodobniej dostałby naganę za to, że „nie umie się ładnie bawić”, a dziewczynce polecono , żeby nie płakała z byle powodu. Dlaczego taka sytuacja jest całkowicie niewskazana? Po pierwsze, każde z dzieci czułoby się pokrzywdzone i niedostatecznie wysłuchane. Po drugie, potrzeby żadnego z dzieci nie zostałyby zaspokojone. Po trzecie zaś, konflikt pomiędzy rówieśnikami w zasadzie nie zostałby rozwiązany, a koledzy nie chcieliby się ze sobą zapewne bawić jeszcze przez dłuższy czas. Warto więc w takiej sytuacji zdecydować się na komunikację bez przemocy.

DSC_5194

Na czym polega porozumienie bez przemocy?

Porozumienie bez przemocy zakłada natomiast, że pierwszym krokiem powinno być poproszenie obojga dzieci po kolei, by opisały same fakty – co się konkretnie wydarzyło, jak to wyglądało, w jaki sposób chłopiec chwycił za rękę dziewczynkę i w jakich okolicznościach. Po drugie, należy poprosić dzieci o to, by powiedziały, jak się czuły w tej sytuacji. Być może już na tym etapie okaże się, że kolega po prostu chciał się pobawić z rówieśniczką i złapał ją mocno za rękę, by pociągnąć w swoją stronę i by zaproponować zabawę. Jednak jako dziecko energiczne, włożył w to zbyt wiele siły, przez co sprawił koleżance ból i przykrość.
Jeżeli do powyższych ustaleń nie dojdzie na etapie drugim, prawdopodobnie dojdzie do nich podczas realizacji trzeciego kroku, czyli na etapie analizowania potrzeb. Być może potrzeby dziewczynki pozostawały w danym momencie w sprzeczności z potrzebami chłopca – chciała się pobawić swoją lalką lub dokończyć zamek z piasku. Te ustalenia są ważną składową dochodzenia dzieci do porozumienia. Na ostatnim kroku należy skupić się na konkretnych prośbach, które mogą sformułować dzieci lub opiekun może im w tym pomóc.
Warto podkreślić, że porozumienie bez przemocy nadaje się do komunikacji z dziećmi w zasadzie w każdym wieku. Nawet maluszki, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z werbalną komunikacją mogą być od najmłodszych lat uczone, by rozmawiać z dorosłymi i z rówieśnikami zgodnie z założeniami metody NVC [1, 2, 3].

Przykłady NVC – jakie są?

Jakie są konsekwencje stosowania porozumienia bez przemocy? Można wyróżnić co najmniej cztery różne korzyści, które związane są z wykorzystywaniem konstruktywnej komunikacji. Po pierwsze, dziecko nauczy się uświadamiać sobie swoje uczucia i potrzeby. Każde działanie, a szczególnie takie, które wykonywane jest przez małe dziecko dąży do zaspokojenia jakieś potrzeby. Na przykład, dziecko biega po pokoju i „rozrabia”, ponieważ chce zwrócić na siebie naszą uwagę, zaspokajając w ten sposób potrzebę bliskości, bezpieczeństwa, bycia ważnym. Co więcej, również rodzic nauczy się lepiej rozumieć potrzeby i uczucia malucha jeżeli od początku będzie się z nim komunikował zgodnie z zasadami NVC [1, 2, 3].
Po drugie, dzięki konstruktywnej komunikacji dziecko uczone jest empatii. Maluch, który poznaje uczucia i potrzeby innych osób staje się ich bardziej świadomy i bardziej otwarty na ich realizowanie. Szczególnie istotne w tym zakresie jest unikanie osądzania czy krytykowania. Potrzeby istnieją i nic tego nie zmieni. Zmienić można jedynie sposób dążenia do ich zaspokajania [1, 2, 3].
Po trzecie, dziecko komunikujące się zgodnie z zasadami porozumienia bez przemocy uczy się zrozumienia i szacunku. Co bardzo istotne, uczy się również, że i ono jest szanowane i rozumiane. Jeżeli rodzic nie wykorzystuje swojej przewagi by okazać wyższość, maluch pojmuje, że niezależnie od tego, że opiekunowie są starsi i o wielu sprawach wiedzą więcej, on jako rozmówca traktowany jest równorzędnie. Takie podejście sprzyja również późniejszej gotowości do współpracy ze strony dziecka [1, 2, 3].
Po czwarte, odnosząc się do opisanego powyżej przykładu konfliktu pomiędzy kolegą a koleżanką należy podkreślić, że porozumienie bez przemocy pomaga konstruktywnie rozwiązywać konflikty. Zadaniem opiekuna nie musi być bowiem rozstrzygnięcie spory, znalezienie winnych i wyciągnięcie konsekwencji, ale nauczenie dzieci, że w odniesieniu do każdego konfliktu istnieje strategia postępowania, która nie krzywdzi żadnej ze stron [1, 2, 3].

1. Rosenberg, M., & Chopra, D. (2015). Nonviolent Communication: A Language of Life: Life-Changing Tools for Healthy Relationships. PuddleDancer Press.
2. Lee, C. A., Kessler, C. M., Varon, D., Martinowitz, U., Heim, M., ROSENBERG, M., & Molho, P. (1998). Nonviolent (empathic) communication for health care providers. Haemophilia, 4(4), 335-340.
3.  Jedynak, A. (2009). Porozumienie bez przemocy. Uniwersytet Warszawski. Etyka, 42 23-46.